Przeziębienie i grypa
Grypa
Grypa jest ostrą chorobą zakaźną, wywołaną przez wirus typu A, rzadziej typu B lub C. W naszym klimacie sezon epidemiczny grypy występuje w pierwszym kwartale roku, zwłaszcza na przełomie stycznia i lutego. Zakażenie szerzy się bardzo szybko drogą kropelkową (kaszel, kichanie) od chorującego człowieka, który zakaża otoczenie od 1 do 6 dni przed wystąpieniem objawów choroby i do kilku dni po ich ustąpieniu. Okres wylęgania jest bardzo krótki i wynosi od kilku do 48 godzin. Zazwyczaj pierwsze chorują dzieci szkolne, następnie małe dzieci, a na końcu dorośli.
Grypa zaczyna się nagle. Najczęściej występuje wysoka gorączka, dreszcze, bóle głowy, bóle mięśni, kaszel, przeważnie suchy i katar. Przebieg grypy u małych dzieci trochę różni się od przebiegu choroby u dorosłych. Temperatura jest na ogół wyższa, dominuje osłabienie i niepokój. Mogą występować krwawienia z nosa, łzawienie, nudności, powiększenie węzłów chłonnych szyi, objawy zapalenia uszu i krtani. U niemowląt często występuje dodatkowo biegunka, wymioty, mogą wystąpić drgawki.
Wirus grypy uszkadza nabłonek, który wyściela drogi oddechowe, wobec czego słabnie bariera ochronna i organizm może być wtórnie nadkażony bakteriami: np. gronkowcem, pneumokokiem, haeomphilus influence, a nawet innymi wirusami. Dochodzi więc do powikłań, czasem bardzo groźnych, np. zapaleń płuc, oskrzeli, zapaleń mięśnia serca, mózgu, objawów niewydolności oddechowej itd. Szczególnie podatne na ciężki przebieg grypy i powikłania są osoby z przewlekłymi chorobami, zwłaszcza układu krążenia, oddechowego (np. astmy), przewodu pokarmowego, nerek, osoby starsze i dzieci poniżej piątego roku życia. U dzieci i młodzieży od 6 miesiąca do 18 roku życia, które są leczone przewlekle kwasem acetylosalicylowym może wystąpić jako powikłanie groźna choroba – tzw. Zespół Reye’a.
Aby zapobiec grypie należy przerwać przede wszystkim proces epidemiczny, czyli natychmiast izolować chorego i przestrzegać zasad higieny osobistej przez ochronę nosa i ust (np. chusteczką przy kichaniu i kaszlu). Są to jednak metody mało skuteczne (zakażony człowiek zaraża już kilka dni przed wystąpieniem u niego objawów choroby). Najpewniejszą ochroną przed zachorowaniem na grypę są szczepienia, które możemy wykonać u dzieci od 6 miesiąca życia, nawet do 100 lat, jeśli nie ma specjalnych przeciwwskazań. Mogą się szczepić również matki karmiące.
W Polsce mamy do dyspozycji szczepionki, które zawierają fragmenty zabitego wirusa. W zależności od wielkości i składu fragmentów są to szczepionki typu „split” np. Vaxigrip, Fluarix lub „subunit” np. Influvac. Przeciwciała obronne wytwarzają się w organizmie już siódmego dnia po szczepieniu, ale utrzymują się dosyć krótko, bo do dwunastu miesięcy. Z tego powodu, jak i również z faktu, że wirus grypy jest bardzo zmienny antygenowo, co roku musi być przygotowana nowa szczepionka, którą powinniśmy się zaszczepić. Najlepszy czas szczepienia to okres od września do grudnia, chociaż możemy się szczepić i w innym okresie. Niemniej jednak odkładanie szczepienia na początek epidemii może okazać się mniej skuteczne, a nałożenie się objawów choroby i ewentualnego odczynu poszczepiennego może okazać się niebezpieczne, zwłaszcza dla małych dzieci i osób starszych. Szczepionkę podaje się domięśniowo. U małych dzieci w przednio-boczną część uda, starszym dzieciom i dorosłym w mięsień naramienny. Objawy niepożądane jakie mogą wystąpić to: ból, obrzęk, zaczerwienienie w miejscu podania szczepionki (na ogół ustępują po dwóch dniach). Objawy ogólne to: bóle głowy, mięśni, stawów, podwyższona temperatura ciała, reakcje alergiczne na składniki szczepionki. Przeciwwskazaniem do podania szczepionki są ostre choroby z gorączką lub bez oraz nadwrażliwość na jej składniki, w tym alergia na białka jaja kurzego, ale o bardzo znacznym nasileniu (w stopniu anafilaksji), a także uczulenie na neomycynę.
Od 6 do 35 miesiąc życia
0,25ml
1 lub 2 w zależności czy jest to pierwsze szczepienie w życiu
Od 3 do 8 roku życia
0,5ml
1 lub 2 w zależności czy jest to pierwsze szczepienie w życiu
Powyżej 9 roku życia
0,5ml
1
Szczególne wskazania do szczepienia są u osób, u których istnieje ryzyko ciężkiego przebiegu grypy, wystąpienia powikłań oraz osób, które mogą przenosić wirusa, szczególnie na osoby z grup ryzyka.
Grupy ryzyka
1.dzieci i młodzież w wieku od 6 miesięcy do 18 lat
2.osoby w wieku równym i powyżej 65 lat (w Europie)
3.pensjonariusze domów starości oraz innych ośrodków opieki, gdzie przebywają przewlekle chorzy
4.dorośli i dzieci chorzy na przewlekłe choroby układu sercowo-naczyniowego (wyjątek – nadciśnienie) i układu oddechowego, w tym na astmę
5.dorośli i dzieci, którzy podlegają regularnym kontrolom lekarskim i w minionym roku przebywali w szpitalu z powodu chorób metabolicznych (w tym cukrzycy), chorób nerek, hemoglobinopatii, niedoborów odporności (w tym leczonych immunosupresyjnie lub zakażonych HIV)
6.dorośli i dzieci chorzy na choroby mogące upośledzać czynność układu oddechowego lub usuwanie wydzieliny z dróg oddechowych (np. zaburzenia świadomości, choroby z drgawkami)
7.dzieci i młodzież od szóstego miesiąca do 18 lat leczonych przewlekle kwasem acetylosalicylowym
8.osoby mieszkające wspólnie z osobami z grupy dużego ryzyka powikłań grypy, opiekunowie dzieci do 5 lat
9.kobiety, które w czasie najbliższego sezonu epidemicznego grypy będą w ciąży
10.pracownicy służby zdrowia
Od 1999 roku w leczeniu grypy, jak i w profilaktyce są stosowane leki: Oseltamivir, Zanamivir. Aby ich działanie było skuteczne, to leczenie powinno być rozpoczęte najszybciej jak to możliwe, najlepiej w ciągu pierwszych 36 godzin oraz grypa powinna być potwierdzona badaniem laboratoryjnym, gdyż działają tylko w zakażeniu wirusem grypy.
Uwagi
1.Istnieje błędne przekonanie, że szczepienie powinno ochronić przed wszystkimi infekcjami górnych dróg oddechowych. Te tzw. „przeziębienia” są wywołane przez zupełnie inne wirusy (których jest ok. 200! ), a szczepionka chroni tylko przed wirusem grypy, który atakuje dzieci i dorosłych, zazwyczaj na przełomie stycznia i lutego.
2.W kwietniu bieżącego roku w czasie sezonu epidemicznego grypy,trwającego na półkuli zachodniej, pojawił się nowy rodzaj wirusa A/H1N1. Ze względu na ilość zachorowań (ponad 40 tys. osób w 94 krajach – dane z czerwca) Światowa Organizacja Zdrowia ogłosiła pandemię.
3.W naszej poradni od września dostępne są szczepionki przeciwko grypie Influvac oraz Vaxigrip junior.