Grypa to zespół objawów klinicznych związany z ostrym zakażeniem układu oddechowego, wywołanym przez wirusa grypy. Grypa sezonowa – zachorowania występujące corocznie w okresie epidemicznym, spowodowane przez typowe wirusy grypy występujące u ludzi. Grypa pandemiczna – zachorowania występujące co kilkanaście lub kilkadziesiąt lat w postaci światowych epidemii (pandemii) wywoływane przez nowe, nieznane do tej pory u ludzi podtypy wirusa, np. tzw. hiszpanka (w latach 20. XX w.). Ponieważ większość osób w populacji (w skrajnych przypadkach nikt) nie ma nawet resztkowej odporności na takie nowe podtypy lub warianty wirusa, zakażenie szerzy się bardzo szybko – podczas pandemii liczba zachorowań jest kilkakrotnie większa niż podczas zwykłych epidemii grypy sezonowej.

Obraz kliniczny

Nagłe wystąpienie objawów:

# ogólnych – gorączka, dreszcze, ból mięśni, ból głowy (najczęściej okolicy czołowej i zagałkowy), uczucie rozbicia i osłabienia, złe ogólne samopoczucie;

# ze strony układu oddechowego – ból gardła i nieżyt nosa (zwykle o niedużym nasileniu), suchy kaszel;

# rzadziej powyższym objawom towarzyszą (zwłaszcza u dzieci) nudności, wymioty i/lub łagodna biegunka.

U małych dzieci obraz kliniczny może być ciężki (wysoka gorączka, senność, czasem drgawki gorączkowe), często występuje zapalenie ucha środkowego. Choroba zwykle ustępuje samoistnie po 3-7 dniach, ale kaszel i uczucie rozbicia mogą się utrzymywać ≥2 tyg. Do 50% zakażeń przebiega bezobjawowo.

Przebieg kliniczny i odrębności grypy pandemicznej A/H1N1v (sezon 2009/2010)

W większości przypadków (80%) zachorowania na grypę pandemiczną A/H1N1v mają przebieg łagodny lub średnio ciężki, choroba ustępuje samoistnie po 5-7 dniach, a obraz kliniczny nie różni się od grypy sezonowej. Najwięcej zachorowań występuje wśród dzieci i młodych dorosłych (80% przypadków <30 lat), rzadziej natomiast chorują dorośli po 60. roku życia. Grypa pandemiczna tym się jednak różni od sezonowej, że większość ciężkich przypadków wymagających hospitalizacji i zgonów (>80%) dotyczy dzieci oraz dorosłych w wieku 24-64 lat, a nie – jak w przypadku grypy sezonowej – osób po 65. roku życia. W porównaniu z wirusem grypy sezonowej wirus A/H1N1v głębiej penetruje do układu oddechowego, a u niektórych chorych występuje szybka progresja choroby (w ciągu 24 godzin), dlatego należy zalecić pilną kontrolę w razie zaostrzenia objawów (szczególnie pojawienia się duszności lub objawów ze strony ośrodkowego układu nerwowego . Badania kontrolnego wymagają także chorzy, u których gorączka lub inne nasilone objawy utrzymują się >3 dni.

Leczenie objawowe

1. Odpoczynek w łóżku, dużo snu, picie dużej ilości płynów, izolacja chorego .

2. Leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe – paracetamol, ibuprofen. Nie należy stosować aspiryny i innych preparatów kwasu acetylosalicylowego u dzieci i młodzieży do ukończenia 18. roku życia (ze względu na ryzyko zespołu Rey’a).

3. W razie potrzeby: leki przeciwkaszlowe (w lżejszych przypadkach łyżka miodu przed snem), leki kurczące naczynia błony śluzowej nosa lub roztwory soli do nosa.

4. Powszechnie stosowane leki, takie jak witamina C i rutozyd, są nieskuteczne. Leki homeopatyczne (np. Oscillococcinum) – korzystne działanie niepotwierdzone.