– Profilaktyka raka piersi /mammografia/
Opis choroby i programu
Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym u kobiet. Stanowi około 20% wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe u Polek. Występuje częściej po menopauzie. Ryzyko zachorowania wzrasta po 50. roku życia. Rzadko występuje u mężczyzn.
Obserwacja częstości zachorowań w poszczególnych grupach wiekowych wykazała, że drastyczny wzrost zachorowań występował w przedziale wiekowym od 50-69 roku życia.
Prognozy wzrostu umieralności o 0,7% rocznie wskazują na niedostateczne działania zmierzające do wykrycia nowotworów piersi we wczesnym stadium ich rozwoju. Poznano czynniki ryzyka raka sutka, do których należy: starszy wiek, wcześniejsze łagodne choroby sutka, wysoki wzrost, otyłość, brak aktywności fizycznej, palenie tytoniu, picie alkoholu, stosowanie estrogenów, młody wiek wystąpienia pierwszej miesiączki i późna menopauza, występowanie raka piersi w bliskiej rodzinie. Przed rakiem sutka chronią liczne ciąże, młody wiek w pierwszej ciąży, karmienie piersią.
U 5-6% kobiet z rakiem sutka wykrywa się mutacje genów (BRCA, PTEN) sprzyjające rozwojowi nowotworów. Badanie genetyczne zaleca się tylko kobietom, u których: wśród członków bliskiej rodziny występował rak sutka lub jajnika przed 50. rokiem życia, członek bliskiej rodziny chorował na raka sutka i jajnika lub rak sutka występował obustronnie, w kilku pokoleniach rodziny (ze strony matki lub ojca) występowały nowotwory sutka czy jajnika. Dla genetyków bliska rodzina to rodzice, rodzeństwo i dzieci.
Niepokojące objawy w tym zakresie to m.in.: zmiany w kształcie piersi lub ich położeniu, zmarszczenie, wciągnięcia lub zmiany koloru skóry piersi, zaczerwienienia, owrzodzenia brodawki sutkowej, wyciek z brodawki (surowiczy lub zabarwiony krwią).
Co nas czeka jeżeli zgłosimy się do programu:
– badanie mammograficzne – kobiety z nieprawidłowym wynikiem badania zostaną skierowane z pracowni mammograficznej do odpowiedniej placówki specjalistycznej w celu dalszej diagnostyki i/lub leczenia.
Można nauczyć się badać piersi samemu, najlepiej robić to tydzień po miesiączce. Schemat badania wygląda następująco:
– stań rozebrana do pasa przed lustrem, z rękoma wzdłuż tułowia,
– dokładnie obejrzyj skórę, zwróć uwagę na jej kolor, zaciągnięcia, wygląd brodawek sutkowych. Niektóre kobiety mają brodawki wciągnięte, czyli kierują się do wewnątrz, zamiast na zewnątrz. Jeśli ich wygląd się nie zmienił od długiego czasu – nie ma powodu do niepokoju,
– unieś ręce do góry i spleć je z tyłu głowy. Obejrzyj dokładnie każdą pierś w lustrze, jeśli to konieczne unieś je rękoma, aby zobaczyć skórę pod biustem,
– Połóż się wygodnie na plecach, podłóż lewą rękę pod głowę, a prawą użyj do badania lewej piersi. Pierś należy mocno uciskać dłonią wobec ściany klatki piersiowej, zataczając palcami kręgi. Po zakończeniu badania prawej piersi, należy powtórzyć dokładnie całą procedurę dla lewej piersi, używając do badania prawej ręki,
– Nieprawidłowy guzek wyczuwa się jako twardy twór i nieregularnych brzegach, czasami sprawiający wrażenie przymocowanego do ściany klatki piersiowej.
Zwykle badanie wykonuje się raz na miesiąc. Natychmiast zgłoś nieprawidłowości swojemu lekarzowi. Dokładną instrukcję badania sutków znajdziesz na stronie internetowej www.rakpiersi.pl/articles,id,23.html
Pamiętaj o regularnej mammografii. Badanie sutka przez lekarza czy przez Ciebie samą nie wystarczy!
Mammografia pozostaje nadal podstawową metodą rozpoznawania bezobjawowego raka sutka. Badanie polega na prześwietleniu sutka promieniami rentgenowskimi po umieszczeniu piersi pomiędzy dwoma płytami. Może to powodować krótkotrwały, kilkusekundowy dyskomfort, dlatego lepiej wykonać badanie w okresie tuż przed lub w trakcie krwawienia miesięcznego, kiedy piersi są najmniej wrażliwe. Przy stwierdzeniu podejrzanych zmian zwykle wykonuje się badanie ultrasonograficzne piersi. Dla ostatecznego wykluczenia nowotworu konieczne jest czasami wykonanie biopsji sutka.
Uwaga! Nieprawidłowy obraz mammografii zwykle nie oznacza obecności raka. U 90% kobiet z takimi wynikami nie znajduje się nowotworu.
Kto może wziąć udział w badaniu?
Program skierowany jest do kobiet w wieku 50-69 lat, które w ostatnich 2 latach nie wykonywały profilaktycznego badania mammograficznego oraz nigdy nie leczyły się z powodu raka piersi.
Istnieją odmienne opinie ekspertów, kiedy należy rozpocząć wykonywanie mammografii – po 40. czy po 50. roku życia. Jeśli masz 40-49 lat, porozmawiaj ze swoim lekarzem o wskazaniach do mammografii. Jeśli wykonałaś pierwszą mammografię po 40. roku życia, badanie należy wykonywać co rok aż do wieku 50 lat. Jeśli rozpoczęłaś badanie po 50. roku życia, powtarzaj co 1-2 lata w zależności od ryzyka raka sutka. Ponieważ ryzyko raka sutka wzrasta z latami, badania należy kontynuować także w wieku podeszłym. Zwykle nie zaleca się powtarzania mammografii u osób, które przekroczyły 75. rok życia.
Lista placówek, w których można bezpłatnie wykonać badanie (na terenie Bydgoszczy):
1) CENTRUM ONKOLOGII BYDGOSZCZ I.ROMANOWSKIEJ 2, 85-796, tel. 52 37 43 120
2) SPZOZ 10 WOJSKOWY SZPITAL KLINICZNY Z POLIKLINIKĄ BYDGOSZCZ Powst.Warszawy 5, 85-861, tel. 52 37 87 310