– Profilaktyka raka jelita grubego
Opis programu
Rak jelita grubego zajmuje w Polsce 2 miejsce wśród przyczyn zgonów na nowotwory złośliwe. Zapadalność i umieralność na ten nowotwór stale rosną. Choroba występuje u osób po 40 roku życia. Badanie kolonoskopowe umożliwia wykrycie i usunięcie gruczolaków czyli polipowatych zmian przedrakowych zanim przekształcą się w złośliwy nowotwór. Przesiewowa kolonoskopia ogranicza więc umieralność z powodu raka jelita grubego.
Rakowi jelita grubego sprzyjają: wiek powyżej 50. roku życia, skłonność rodzinna, przebyty rak czy polipy wykryte w jelicie grubym, mało aktywny tryb życia, spożywanie dużych ilości czerwonego mięsa i tłuszczów, spożywanie małej ilości błonnika obecnego w warzywach i owocach, palenie tytoniu, niektóre przewlekłe choroby jelit. Przed nowotworem chronią: dieta zawierająca dużo wapnia, aspiryna i inne niesteroidowe leki przeciwzapalne.
Większość guzów rozwija się w zmianach łagodnych zwanych polipami i proces ten trwa zwykle dłużej niż 10 lat. Stąd odpowiednie wczesne wykrycie zmian sprzyjających powstaniu raka lub jego wczesnych postaci daje szanse pełnego wyleczenia u 90% Pacjentów!
Wczesne postaci raka jelita grubego można wykryć badając stolec na obecność niewidocznej gołym okiem krwi (tzw. krew utajona) czy materiału genetycznego pochodzącego z komórek nowotworowych. Najlepszą metodą, która pozwala uwidocznić wczesne postaci raka oraz usunąć polipy grożące rozwojem nowotworu, jest kolonoskopia czyli bezpośrednie wprowadzenie wziernika do jelita grubego. Poszukując choroby można wykonać także „wirtualną” kolonoskopię w tomografii komputerowej czy badanie radiologiczne z podaniem kontrastu wypełniającego jelito grube (wlew z barytem). Zawsze jednak rozstrzyga kolonoskopia, która pozwala na ostateczne rozpoznanie choroby i wybór najlepszej metody leczenia. Raz na 125 kolonoskopii wykrywa się nowotwór zwykle na etapie, kiedy możliwe jest całkowite wyleczenie!
Kto może wziąć udział w badaniu?
Badania w kierunku zagrożenia rakiem jelita grubego należy rozpocząć u każdego w wieku 50 lat, a u osób o większym ryzyku już w wieku 40 lat.
Osoby o przeciętnym ryzyku raka jelita grubego (czyli wszyscy) powinni rozpocząć badania przesiewowe w wieku 50 lat. Można stosować jedną ze strategii: kolonoskopia endoskopowa (co 10 lat), „wirtualna” kolonoskopia, czyli tomografia komputerowa (co 5 lat), sigmoidoskopia (co 5 lat). wlew kontrastowy, czyli badanie radiologiczne z barytem (co 5 lat), badanie kału na krew utajoną (co rok).
Po ukończeniu 40. roku życia badania kolonoskopowe powinny wykonywać osoby o wysokim ryzyku raka jelita grubego, u których w bliskiej rodzinie (rodzice, rodzeństwo, dziecko) wykryto przed 60. rokiem życia lub polip jelita lub u dwóch członków najbliższej rodziny wykryto raka lub polip jelita, niezależnie od ich wieku. Koloskopię należy wówczas powtórzyć po 5 latach.
Do badań kwalifikują się:
– wszystkie osoby w wieku 50-65 lat bez objawów raka jelita grubego
– osoby w wieku 40-65 lat bez objawów raka jelita grubego, które miały w rodzinie przynajmniej jednego krewnego pierwszego stopnia (rodzice, rodzeństwo, dzieci) z rakiem jelita grubego
– osoby w wieku 25-65 lat pochodzące z rodziny HNPCC lub FAP. W tym przypadku konieczne jest skierowanie (potwierdzenie) z Poradni Genetycznej.
Do badań nie kwalifikują się osoby, które miały wykonaną kolonoskopię w ciągu ostatnich 10 lat
Placówki realizujące program profilaktyki raka jelita grubego:
1) Centrum Onkologii w Bydgoszczy, ul. Romanowskiej 2, Bydgoszcz – Program Badań Przesiewowych,
Zakład Profilaktyki i Promocji Zdrowia, tel. 0-52 374-35-96 lub 0-52 374-34-01 (w godz. 8-15);
2) Szpital Uniwersytecki nr 2 im. dr J. Biziela, ul. Ujejskiego 75, Bydgoszcz – Program Badań Przesiewowych, Oddział Kliniczny Gastroenterologii, Chorób Naczyń i Chorób Wewnętrznych (IV piętro w szpitalu), tel. 0-52 371-49-12.